گزارشي از مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين بندرعباس
امروزه پيمودن هر چه بهتر راه توسعه كشاورزي جز با پيشرفت تكنولوژي و كسب دانش و تخصص در اين زمينه ميسر نيست و در روستاها كه كانون اصلي توليد محصولات كشاورزي هستند وجود دانش آموختگان علوم كشاورزي در عرصه، يك امر ضروري و پر اهميت بوده چراكه مشاوره هاي فني و تخصصي آنان باعث آگاهي بهره برداران و كشاورزان شده و نتيجه آن نيز افزايش كيفيت محصولات و كاهش خسارات در اين فعاليت اقتصادي است.
گزارش حاضر نيز با هدف معرفي مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين از توابع شهرستان بندرعباس تهيه شده است كه فعاليت اين مركز و حال و هواي آن از اين جهت كه كارشناسان اين مركز همگي خانم هستند و به نظر مي رسد به دليل سختي شرايط كار فعاليت آنها كمي متفاوت تر به نظر برسد اما .... قبل از پرداختن به اين مركز ضرورت دارد با مقدمه اي درباره اهداف مراكز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي در دهستانها با كار اين مراكز بيشتر آشنا شويم .
مراكز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي مجموعه اي است كه امكان انتقال دانش عمومي، فني و تبادل اطلاعات ترويجي را جهت ايجاد زمينه هاي مشاركت وتسريع در ارائه خدمات آموزشي ترويجي، تحقيقي و مشاوره فني براي توليد كنندگان و بهره برداران بخش كشاورزي مهيا مي‌كند. در سالهاي اخير نيز شاهد طرح تجهيز مراكز خدمات جهاد كشاورزي و تبديل آنها به مركز ترويج و خدمات بوديم كه در پي آن اهدافي همچون ايجاد زمينه هاي لازم براي تحقق كليه ماموريت‌ها و وظايف وزارت جهاد كشاورزي در كانونهاي توليد و محيط هاي روستايي ، توسعه منابع انساني بخش كشاورزي و بهبود دانش، بينش و مهارت توليد كنندگان و بهره برداران و ارتقاي بهره‌وري فعاليتهاي كشاورزي و حصول به توسعه پايدار در سطح مزرعه، كانونهاي توليد و حوزه‌هاي آبخيز و همچنين تقويت و تعميم ارتباط مستقيم با بهره‌برداران ، شناخت توانمنديها، و رفع مشكلات كشاورزان به منظور افزايش ارزش افزوده در حوزه‌هاي تحت پوشش محقق مي شود. مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين يكي از 19 مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي استان هرمزگان است كه هر سه پرسنل آن خانم بوده و كارشناس كشاورزي اند واين مركز يكي از مراكز فعال استان به شمار مي آيد. در كنار جاده اصلي دهستان ايسين تابلويي كه بر آن نام مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين درج شده توجهمان را جلب مي كند. طيبه شباني خانم مهندس جواني است كه سرپرستي اين اداره ي كوچك واقع در دهستان ايسين را برعهده دارد و به همراه دو خانم مهندس جوان ديگر به نامهاي مريم فردي و ساره منصوري كليه فعاليتهاي اين مركز را انجام مي دهند. با چهره هاي شاد به استقبالمان مي آيند و در اداره كوچكشان براي ساعتي مهمان مي شويم . همه چيز نظم و ترتيب خود را دارد ، كلاس آموزشي مركز كه هر از چندگاهي پذيراي كشاورزان منطقه است ، اتاقي ديگر كه كارشناسان به امورات ارباب رجوع هايي كه يا كشاورزند و دامدار رسيدگي مي شود ، در اتاق سرپرست مركز هم يك رايانه با تمامي تجهيزات و بر يك ميز كوچك نيز انواع بروشورهاي آموزشي ديده مي شود هر چه بخواهي هست ، طريقه كاشت گياهان ، مبارزه با آفات و بيماريها، برداشت محصول و ....
طيبه شباني و همكارانش حدودا سه سالي مي شود كه به اين مركز آمده اند و هر چند به قول خودشان هنوز در ابتداي راه هستند و نياز به تجربيات كارشناسان با سابقه دارند اما از هيچ تلاشي هم براي كشاورزان دريغ نمي كنند. كارشناسان اين مركز همه خانم هستند اما در انجام وظايفشان واقعا جدي تر و پرتلاش تر به نظر مي رسند اين را در برخورد با مراجعين آنها مي توان به راحتي تشخيص داد و به قول خودشان كه عاشق رشته كشاورزي و شغلشان هستند. هر سه خانم مهندس اين مركز متاهل هستند و هر روز صبح ساعت 15/6 به طرف ايسين حركت مي كنند تا سر موقع در محل كارشان حضور داشته باشند. در محل كارشان برنامه هاي بازديد از مناطق تحت پوشش هم دارند و به مزارع و باغات روستاهاي مختلف سر مي زنند و مشاوره هاي فني لازم را ارائه مي دهند و حتي در برخي مواقع از مواقع تا بعدازظهر كار مي كنند. طيبه شباني در معرفي مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين مي گويد: «اين مركز يكي از مراكز حوزه شهرستان بندرعباس واقع در بخش مركزي است كه در 35 كيلومتري از اين شهرستان قراردارد و چهار دهستان ايسين، تازيان ، سرخون و گچين را تحت پوشش خود دارد. جمعيت منطقه حدود 50هزار و 886 نفر كه از اين تعداد 36 هزار و 588 نفر را شاغلين بخش كشاورزي تشكيل مي دهد. تعداد بهره برداران فعال در اين بخش 1444 نفر است كه از اين تعداد 652 نفر بهره بردار زراعي ، 160 نفر بهره بردار باغي و 632 نفر بهره بردار دامي هستند.»
وي به شرايط خاص آب وهوايي منطقه اشاره و كشت صيفي و سبزي در زمستان را از عمده پتانسيلهاي اين مناطق عنوان مي كند و مي افزايد: « سطح زير كشت اين منطقه بيش از 9هزار و 500 هكتار است كه 6هزار و 859 هكتار به محصولات زراعي اختصاص دارد و از جمله محصولات زراعي شاخص در منطقه بادمجان با سطح زير كشت 2500 هكتار و متوسط عملكرد 45 تن در هكتار است كه محصول بادمجان منطقه تازيان در سطح كشور از كيفيت مطلوبي برخوردار است . گوجه فرنگي با سطح زير كشت 950 هكتار و متوسط عملكرد 30 تن در هكتار ، پياز 580 هكتار و متوسط عملكرد 25 تن در هكتار و خيار سبز در سطح 600هكتار و عملكرد 18 تن در هكتار از ديگر محصولات منطقه است . همچنين سطح زير كشت سبزيجات برگي 332 هكتار مي باشد كه در اين زمينه اين مركز از نظر توليد و سطح زير كشت اين محصول مقام اول را در استان داراست.»
شباني آموزشهاي ترويجي را مهمترين وظيفه مراكز خدمات مي داند و آموزشهاي انفرادي ، برگزاري كلاسها و كارگاههاي آموزشي و بازديدهاي آموزشي را از جمله اين برنامه ها عنوان مي كند.
يكي از طرحهاي بسيار خوب كه در سطح روستاها جهت توانمند سازي زنان روستايي اجرا مي شود ، راه اندازي صندوق اعتبارات خرد زنان روستايي است. برنامه هاي اعتبارات خرد از رهيافتهاي مهم فقرزدايي در دهه هاي اخير است كه با ايجاد و گسترش فعاليتهاي درآمد زا به ويژه براي زنان كم درآمد ، توسعه جامعه محلي را تسهيل مي كند.
صندوق هاي اعتبارات خرد ، زنان كم درآمد مناطق روستايي را هدف برنامه هاي خود قرار داده است و با ارائه آموزشهاي متفاوت سعي در توانمند سازي آنان دارد.
به گفته سرپرست مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين در اين منطقه چهار صندوق اعتبارات خرد زنان روستايي در روستاهاي كنارو، محله نو، پشته ايسين و تازيان بالا راه اندازي شده است كه فعاليتهاي بسيار خوبي دارند بطوريكه در پي بازديد مسئولان وزارت جهاد كشاورزي از اين صندوقها عملكرد آنها مثبت ارزيابي و بعنوان صندوقهاي موفق محسوب شده اند. در حال حاضر نيز اعضاي صندوق اعتبارات خرد روستاي كنارو با حمايت سازمان جهاد كشاورزي هرمزگان در راه اندازي كارگاه سراجي و توليد انواع مصنوعات چرمي بسيار موفق بوده اند و در توليد و عرضه محصولات خود از پيشرفت بسيار خوبي برخوردار بوده اند.
هنوز از آمدن ما نيم ساعت نگذشته كه چند كشاورز كه مسن هستند به مركز مراجعه مي كنند خانم منصوري كارشناس زراعت اين مركز براي رسيدگي به امورات آنها از جمع ما جدا مي شود. مريم فردي كارشناس ديگر اين مركز كه در بخش ترويج فعاليت مي كند تعداد مددكاران ترويجي مركز ايسين را 34 نفر عنوان مي كند و مي گويد: از اين تعداد 4نفر زن و 30 نفر مرد هستند كه 24 نفر بصورت مستقيم و مستمر در ارتباط با فعاليتهاي ترويجي اين مركز مي باشند و مهمترين اهدافي كه دنبال مي كنند شامل شناسايي مسائل و مشكلات بهره برداران روستايي، تشويق و ترغيب كشاورزان در شركت در برنامه هاي آموزشي و ترويجي و اعلام نيازهاي آموزشي بهره برداران است . وي مراجعه مددكاران به مركز ، برگزاري گردهمايي مددكاران، برگزاري جلسات ماهيانه مددكاران و بازديد كارشناس مركز از فعاليتهاي آنان را از جمله طرق برقراري ارتباط با مددكاران عنوان مي كند. خانم شباني نيز در ادامه تاكيد مي كند كشاورزان تعامل بسيار خوبي با مركز دارند و در فعاليتهاي آموزشي و ترويجي فعاليت مي كنند. وي به برگزاري يك نمايشگاه محصولات كشاورزي در مركز اشاره مي كند كه كشاورزان با ميل و علاقه در برپايي آن مشاركت داشته اند و ايجاد مزارع الگويي و نمايشي براي آموزش و بازديد ساير كشاورزان از نمونه هاي ديگر اين تعامل است .
سرپرست مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين طرح ناظران را يكي از طرحهاي خوب و مفيد عنوان مي كند و معتقد است طرح ناظران مزرعه از جمله طرحهاي با اهميت است چرا كه هم سبب ايجاد اشتغال براي فارغ التحصيلان بيكار بخش كشاورزي شده و هم فعاليت آنان در روستاها كمك ارزشمندي براي مراكز ترويج و خدمات است و در مركز ايسين هم در حال حاضر هفت كارشناس ناظر داريم كه شش نفر آنها خانم هستند و در بخشهاي مختلف حفظ نباتات و زراعت و باغباني فعاليت دارند و معرفي منطقه و تفكيك حوزه هاي عملياتي آنها بر عهده اين مركز است.
گزارش و مصاحبه ما به پايان مي رسد و آنها هم آماده مي شوند تا اينبار 80 كيلومتر راه را طي كنند تا از منطقه خورگو بازديد داشته باشند.
گزارش حاضر نيز با هدف معرفي مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين از توابع شهرستان بندرعباس تهيه شده است كه فعاليت اين مركز و حال و هواي آن از اين جهت كه كارشناسان اين مركز همگي خانم هستند و به نظر مي رسد به دليل سختي شرايط كار فعاليت آنها كمي متفاوت تر به نظر برسد اما .... قبل از پرداختن به اين مركز ضرورت دارد با مقدمه اي درباره اهداف مراكز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي در دهستانها با كار اين مراكز بيشتر آشنا شويم .
مراكز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي مجموعه اي است كه امكان انتقال دانش عمومي، فني و تبادل اطلاعات ترويجي را جهت ايجاد زمينه هاي مشاركت وتسريع در ارائه خدمات آموزشي ترويجي، تحقيقي و مشاوره فني براي توليد كنندگان و بهره برداران بخش كشاورزي مهيا مي‌كند. در سالهاي اخير نيز شاهد طرح تجهيز مراكز خدمات جهاد كشاورزي و تبديل آنها به مركز ترويج و خدمات بوديم كه در پي آن اهدافي همچون ايجاد زمينه هاي لازم براي تحقق كليه ماموريت‌ها و وظايف وزارت جهاد كشاورزي در كانونهاي توليد و محيط هاي روستايي ، توسعه منابع انساني بخش كشاورزي و بهبود دانش، بينش و مهارت توليد كنندگان و بهره برداران و ارتقاي بهره‌وري فعاليتهاي كشاورزي و حصول به توسعه پايدار در سطح مزرعه، كانونهاي توليد و حوزه‌هاي آبخيز و همچنين تقويت و تعميم ارتباط مستقيم با بهره‌برداران ، شناخت توانمنديها، و رفع مشكلات كشاورزان به منظور افزايش ارزش افزوده در حوزه‌هاي تحت پوشش محقق مي شود. مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين يكي از 19 مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي استان هرمزگان است كه هر سه پرسنل آن خانم بوده و كارشناس كشاورزي اند واين مركز يكي از مراكز فعال استان به شمار مي آيد. در كنار جاده اصلي دهستان ايسين تابلويي كه بر آن نام مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين درج شده توجهمان را جلب مي كند. طيبه شباني خانم مهندس جواني است كه سرپرستي اين اداره ي كوچك واقع در دهستان ايسين را برعهده دارد و به همراه دو خانم مهندس جوان ديگر به نامهاي مريم فردي و ساره منصوري كليه فعاليتهاي اين مركز را انجام مي دهند. با چهره هاي شاد به استقبالمان مي آيند و در اداره كوچكشان براي ساعتي مهمان مي شويم . همه چيز نظم و ترتيب خود را دارد ، كلاس آموزشي مركز كه هر از چندگاهي پذيراي كشاورزان منطقه است ، اتاقي ديگر كه كارشناسان به امورات ارباب رجوع هايي كه يا كشاورزند و دامدار رسيدگي مي شود ، در اتاق سرپرست مركز هم يك رايانه با تمامي تجهيزات و بر يك ميز كوچك نيز انواع بروشورهاي آموزشي ديده مي شود هر چه بخواهي هست ، طريقه كاشت گياهان ، مبارزه با آفات و بيماريها، برداشت محصول و ....
طيبه شباني و همكارانش حدودا سه سالي مي شود كه به اين مركز آمده اند و هر چند به قول خودشان هنوز در ابتداي راه هستند و نياز به تجربيات كارشناسان با سابقه دارند اما از هيچ تلاشي هم براي كشاورزان دريغ نمي كنند. كارشناسان اين مركز همه خانم هستند اما در انجام وظايفشان واقعا جدي تر و پرتلاش تر به نظر مي رسند اين را در برخورد با مراجعين آنها مي توان به راحتي تشخيص داد و به قول خودشان كه عاشق رشته كشاورزي و شغلشان هستند. هر سه خانم مهندس اين مركز متاهل هستند و هر روز صبح ساعت 15/6 به طرف ايسين حركت مي كنند تا سر موقع در محل كارشان حضور داشته باشند. در محل كارشان برنامه هاي بازديد از مناطق تحت پوشش هم دارند و به مزارع و باغات روستاهاي مختلف سر مي زنند و مشاوره هاي فني لازم را ارائه مي دهند و حتي در برخي مواقع از مواقع تا بعدازظهر كار مي كنند. طيبه شباني در معرفي مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين مي گويد: «اين مركز يكي از مراكز حوزه شهرستان بندرعباس واقع در بخش مركزي است كه در 35 كيلومتري از اين شهرستان قراردارد و چهار دهستان ايسين، تازيان ، سرخون و گچين را تحت پوشش خود دارد. جمعيت منطقه حدود 50هزار و 886 نفر كه از اين تعداد 36 هزار و 588 نفر را شاغلين بخش كشاورزي تشكيل مي دهد. تعداد بهره برداران فعال در اين بخش 1444 نفر است كه از اين تعداد 652 نفر بهره بردار زراعي ، 160 نفر بهره بردار باغي و 632 نفر بهره بردار دامي هستند.»
وي به شرايط خاص آب وهوايي منطقه اشاره و كشت صيفي و سبزي در زمستان را از عمده پتانسيلهاي اين مناطق عنوان مي كند و مي افزايد: « سطح زير كشت اين منطقه بيش از 9هزار و 500 هكتار است كه 6هزار و 859 هكتار به محصولات زراعي اختصاص دارد و از جمله محصولات زراعي شاخص در منطقه بادمجان با سطح زير كشت 2500 هكتار و متوسط عملكرد 45 تن در هكتار است كه محصول بادمجان منطقه تازيان در سطح كشور از كيفيت مطلوبي برخوردار است . گوجه فرنگي با سطح زير كشت 950 هكتار و متوسط عملكرد 30 تن در هكتار ، پياز 580 هكتار و متوسط عملكرد 25 تن در هكتار و خيار سبز در سطح 600هكتار و عملكرد 18 تن در هكتار از ديگر محصولات منطقه است . همچنين سطح زير كشت سبزيجات برگي 332 هكتار مي باشد كه در اين زمينه اين مركز از نظر توليد و سطح زير كشت اين محصول مقام اول را در استان داراست.»
شباني آموزشهاي ترويجي را مهمترين وظيفه مراكز خدمات مي داند و آموزشهاي انفرادي ، برگزاري كلاسها و كارگاههاي آموزشي و بازديدهاي آموزشي را از جمله اين برنامه ها عنوان مي كند.
يكي از طرحهاي بسيار خوب كه در سطح روستاها جهت توانمند سازي زنان روستايي اجرا مي شود ، راه اندازي صندوق اعتبارات خرد زنان روستايي است. برنامه هاي اعتبارات خرد از رهيافتهاي مهم فقرزدايي در دهه هاي اخير است كه با ايجاد و گسترش فعاليتهاي درآمد زا به ويژه براي زنان كم درآمد ، توسعه جامعه محلي را تسهيل مي كند.
صندوق هاي اعتبارات خرد ، زنان كم درآمد مناطق روستايي را هدف برنامه هاي خود قرار داده است و با ارائه آموزشهاي متفاوت سعي در توانمند سازي آنان دارد.
به گفته سرپرست مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين در اين منطقه چهار صندوق اعتبارات خرد زنان روستايي در روستاهاي كنارو، محله نو، پشته ايسين و تازيان بالا راه اندازي شده است كه فعاليتهاي بسيار خوبي دارند بطوريكه در پي بازديد مسئولان وزارت جهاد كشاورزي از اين صندوقها عملكرد آنها مثبت ارزيابي و بعنوان صندوقهاي موفق محسوب شده اند. در حال حاضر نيز اعضاي صندوق اعتبارات خرد روستاي كنارو با حمايت سازمان جهاد كشاورزي هرمزگان در راه اندازي كارگاه سراجي و توليد انواع مصنوعات چرمي بسيار موفق بوده اند و در توليد و عرضه محصولات خود از پيشرفت بسيار خوبي برخوردار بوده اند.
هنوز از آمدن ما نيم ساعت نگذشته كه چند كشاورز كه مسن هستند به مركز مراجعه مي كنند خانم منصوري كارشناس زراعت اين مركز براي رسيدگي به امورات آنها از جمع ما جدا مي شود. مريم فردي كارشناس ديگر اين مركز كه در بخش ترويج فعاليت مي كند تعداد مددكاران ترويجي مركز ايسين را 34 نفر عنوان مي كند و مي گويد: از اين تعداد 4نفر زن و 30 نفر مرد هستند كه 24 نفر بصورت مستقيم و مستمر در ارتباط با فعاليتهاي ترويجي اين مركز مي باشند و مهمترين اهدافي كه دنبال مي كنند شامل شناسايي مسائل و مشكلات بهره برداران روستايي، تشويق و ترغيب كشاورزان در شركت در برنامه هاي آموزشي و ترويجي و اعلام نيازهاي آموزشي بهره برداران است . وي مراجعه مددكاران به مركز ، برگزاري گردهمايي مددكاران، برگزاري جلسات ماهيانه مددكاران و بازديد كارشناس مركز از فعاليتهاي آنان را از جمله طرق برقراري ارتباط با مددكاران عنوان مي كند. خانم شباني نيز در ادامه تاكيد مي كند كشاورزان تعامل بسيار خوبي با مركز دارند و در فعاليتهاي آموزشي و ترويجي فعاليت مي كنند. وي به برگزاري يك نمايشگاه محصولات كشاورزي در مركز اشاره مي كند كه كشاورزان با ميل و علاقه در برپايي آن مشاركت داشته اند و ايجاد مزارع الگويي و نمايشي براي آموزش و بازديد ساير كشاورزان از نمونه هاي ديگر اين تعامل است .
سرپرست مركز ترويج و خدمات جهاد كشاورزي ايسين طرح ناظران را يكي از طرحهاي خوب و مفيد عنوان مي كند و معتقد است طرح ناظران مزرعه از جمله طرحهاي با اهميت است چرا كه هم سبب ايجاد اشتغال براي فارغ التحصيلان بيكار بخش كشاورزي شده و هم فعاليت آنان در روستاها كمك ارزشمندي براي مراكز ترويج و خدمات است و در مركز ايسين هم در حال حاضر هفت كارشناس ناظر داريم كه شش نفر آنها خانم هستند و در بخشهاي مختلف حفظ نباتات و زراعت و باغباني فعاليت دارند و معرفي منطقه و تفكيك حوزه هاي عملياتي آنها بر عهده اين مركز است.
گزارش و مصاحبه ما به پايان مي رسد و آنها هم آماده مي شوند تا اينبار 80 كيلومتر راه را طي كنند تا از منطقه خورگو بازديد داشته باشند.